Kesici Takımlar

Kesici takımlarda aşınma, kısaca kesici uçların iş parçalarına nüfuz ettiği yüzeylerinde oluşan malzeme kayıplarıdır ve birçok farklı şekilde meydana gelebilir. Yüzyıllar boyunca endüstriyel üretimde kullanılan kesici takımlar birbirinden çok farklı birçok malzemeden üretilmiştir. Her bir malzemenin kendine özgü farklı avantaj ve dezavantajları bulunmakta, buna göre farklı iş parçalarının işlenmesinde kullanılmaktadır. İşte bu farklı avantaj ve dezavantajları iyi okumak ve buna göre kesici takım seçimi yapabilmek için, kesici takımlardaki aşınma mekanizmalarını ve tiplerini iyi bilmek gerekmektedir. Kesici takımlarda sıklıkla görülen aşınma tipleri:

• Serbest Yüzey Aşınması
• Krater Aşınması
• TalaÅŸ Yığılması
• Çentik Aşınması
• Plastik Deformasyon
• Termal Çatlaklar ve
• Kenar Tanecik Kırılmasıdır.

Birbirinden farklı bu aşınma tiplerinin farklı özellikleri ve sebepleri bulunmaktadır.

Kesici Takımlarda Aşınma Tipleri

• Serbest Yüzey Aşınması: Kesici takımlarda en sık görülen aşınma tipi serbest yüzey aşınmasıdır. Bu aşınma tipi öngörülebilir bir aşınma olduÄŸundan, kullanıcıların en çok tercih edebileceÄŸi aşınma olarak adlandırılır. Ä°ÅŸlenen malzemelerin bünyesinde bulunan sert parçacıkların kesici takım yüzeyinde sebep olduÄŸu aşınma olarak açıklanabilir. Bu aşınma tipi genellikle yüksek kesme hızlarında çalışmaktan ya da takım malzemesinin düşük aşınma direncinden dolayı oluÅŸmaktadır. Dolayısıyla kesme hızını düşürerek ya da daha yüksek aşınma direncine sahip malzemelerden üretilen kesici takımlar kullanarak bu aşınma tipiyle rahatlıkla mücadele edilebilir.
• Krater Aşınması:Genellikle kesici takımın eÄŸimli ucunda yoÄŸunlaÅŸan, iÅŸ parçası ile kesici takım arasındaki kimyasal tepkimeler sonucu meydana gelen aşınma tipine krater aşınması adı verilmektedir. Yüksek krater aşınmaları kesici uca zarar verir ve çeÅŸitli derecelerde deformasyona sebep olur. Bu tip aşınmanın baÅŸlıca sebeplerinden birisi, kesici yüzeyin aşınmaya sebebiyet verebilecek ÅŸekilde bozuk yapıda olması ve iÅŸ parçası üzerinde çalışırken açığa çıkan yüksek ısıdır. Dolayısıyla, krater aşınmasını önleme yolları, kesici uç geometrisinin uygun olarak seçilmesi ve kesme hızının düşürülmesidir.
• TalaÅŸ Yığılması:ÇeÅŸitli çelik malzemeler ve alüminyum gibi yapışkan malzemeler içeren iÅŸ parçaları iÅŸlenirken meydana gelen talaÅŸ yığılması, iÅŸ parçasından kopan talaÅŸların kesici takım yüzeyine eklemlenip orada birikmesidir. Bu tip aşınma genellikle kesme hızının düşük olmasından dolayı, kesici takımın iÅŸ parçasına aşırı basınç uygulamasından meydana gelir. Dolayısıyla, talaÅŸ yığılmasını önlemek adına en sık baÅŸvurulan yöntem kesme hızını artırmaktır.
• Çentik Aşınması:Genellikle paslanmaz çelik malzemelerle çalışırken meydana gelen çentik aşınması, kesici ucun hem eÄŸimli hem de serbest yüzeylerinde meydana gelen belirgin deformasyonlardır. Bu tip aşınma, talaÅŸların oluÅŸan yüksek basınç nedeniyle kesici uçlar üzerinde bozulmaya sebep olmasından kaynaklanır. Basıncı düşürerek bu aşınma tipi azaltılabilir.
• Plastik Deformasyon:Ä°ÅŸ parçası üzerinde çalışılırken açığa çıkan ısı,kesici takım malzemesi için çok yüksek kaldığında ortaya çıkan plastik deformasyon, bu ısılara dayanamayan takımın yumuÅŸaması nedeniyle meydana gelir. Dolayısıyla, kesme hızını ve sıcaklığı düşürerek ya da daha sert takım malzemeleri kullanarak bu aşınma tipi önlenebilir.
• Termal Çatlaklar:Genellikle frezeleme iÅŸlemlerinde karşılaşılan termal çatlaklar, kesme iÅŸlemi esnasında oluÅŸan ani ısı deÄŸiÅŸimleri ve iÅŸlemlerde kullanılan kesme sıvısı sebebiyle meydana gelir. Bu tip aşınmadan daha az etkilenmek için daha yüksek ÅŸok direncine sahip malzemelerden yapılmış takımlar tercih edilmeli ve kesme sıvısı doÄŸru kullanılmalıdır.
• Kenar Tanecik Kırılması:Ä°ÅŸ parçasının ve kesici takımın farklı birçok özelliÄŸinden kaynaklanabilen kenar tanecik kırılması, talaÅŸların kesici takım yüzeyinde oluÅŸturdukları kopma ve kırılmalardır. Kesme hızını artırarak ya da daha tok bir malzemeden yapılmış takımlar kullanarak bu aşınma tipinden kaçınılabilir.